Trabzon’daki göç hareketlerini incelediğimiz göç dosyasında bugün ki konumuz Trabzon’dan göç, konuğumuz ise Trabzon Sanayi İşadamları Derneği (TSİAD) Genel Sekreteri Recep Ergenç. Trabzon’da birçok noktada fikir sahibi olan Ergenç ile göç hareketlerini, göçün sebeplerini ve nasıl durdurulabileceğini enine boyuna konuştuk.

—Trabzon’un göç vermesinin birçok nedeni var. Bunların en önemlilerini sıralarsak, Trabzon ekonomisinin gücü yetiştirdiği çocuklarının karnını doyurmaya yetmiyor. Bu bir insanın göç etmesi için çok yeterli bir sebep. İnsan hayatını idame ettiremiyorsa daha rahat bir yaşam için göç etmek zorunda kalıyor. Trabzon’un göç vermesinde bir başka sebep ise sosyal ve kültürel hayat giderek fakirleşiyor. Trabzon’da yeni yeni yerlerin açılmasının sosyal hayatı zenginleştirdiğini sanmayın. Trabzon’da sosyal hayat bunun aksine fakirleşiyor. Bugün ki Trabzon, sosyal yönden eski Trabzon’dan çok daha fakir. Üniversite mezunu çocuklarımızın daha iyi koşullarda yaşamak istiyorlar ve göçe mecbur kalıyorlar. Göçün bir başka nedeni de bölgemizde binlerce faaliyetten oluşması gereken ekonomik faaliyetler sınırlı. İşsizliği dolayısıyla göçü engelleyecek en önemli faktörlerden biri olan sanayi ise ar-ge ve inavasyondan yoksun.

Ergenç, insanların maddi yetersizliklerden dolayı Trabzon’dan göç ettiğini söyledikçe benim aklıma hep İstanbul geliyordu. Çocukluğumdan beri evimizden ismi hiç eksik olmayan şehir. Ailemin birçok ferdinin yerleştiği İstanbul’u bu kadar cazip yapan neydi. Ergenç’e sordum,

—Trabzon’da mesleki yeterliliği olmayan vasıfsız işçiler iş bulamıyor ve göçe mecbur kalıyor. İstanbul göçü tetikliyor. Bizi kendisine çekiyor. Trabzon’da niteliklerinden dolayı iş bulamayanlar İstanbul’da sanayi gelişmiş olduğu için iş bulabiliyor. Vasıfsız elemanlara en çok iş kapısı açan sektör olan tekstil sektörü İstanbul’da gelişmiş durumda. Bu durumda da İstanbul’a göç aralıksız olarak devam ediyor. Bu çekim devam ettiği sürece göç devam eder.

İşin özü sanayisi gelişmemiş olan Trabzon ülke genelindeki eğitim sisteminin de bir sonucu olarak sürekli vasıfsız eleman yetiştiriyor. Herhangi bir mesleki yetenekten yoksun olarak yetişen gençler belli bir yaşa geldiklerinde (genel olarak vatani görevlerinin tamamlanmasının ardından) ekmek mücadelesi için göç etmek zorunda kalıyorlar. Çünkü batıda mesleki yeterliliği olmayan vasıfsız işçilerin iş bulması Trabzon’a göre çok daha kolay oluyor. Trabzonluların yurt genelinde yaşadığı yerlere bakıldığında bu sonuç daha net olarak ortaya çıkıyor. Türkiye’de Trabzonlular Trabzon dışında en çok İstanbul, Ankara, Bursa, Samsun Zonguldak ve Sakarya gibi sanayi şehirlerinde yaşıyor.

TSİAD Genel Sekreteri Recep Ergenç, göç veren Trabzon’u anlatırken Trabzon’un yaşadığı temel sorunlara da değindi. “Trabzon’un en büyük sorunun stratejik planının olmamasıdır” diyen Ergenç, tarım, sanayi, lojistik ve hizmet sektörlerinin iyi değerlendirilirse Trabzon insanının ekmek kavgası için memleketini terk etmek zorunda kalmayacağına değindi

(1) Tarımda arazilerin miras yoluyla çok parçalanmasının önüne geçilmeli. Tarım arazilerinin parçalanması hem bu arazilerin boş kalmasına neden oluyor hem de kar getirecek ekonomik yatırımlar yapılamıyor… Tarımsal alanların fındık alanı dışında da gelişebilmesi mutlaka detaylı bir plan projeye ihtiyaç var.

(2) Bölgenin, özelliklede Trabzon’un turizm olanakları çok geniş. Sektör ciddi şekilde istihdam sağlar ve göçü durdurur. Turizm mutlaka geliştirilmeli.

(3)  Bölge sanayi alanında yedi yıldan beri önemli teşvikler almasına rağmen ekonomik açıdan yaprak kımıldamadı. Yatırımlar mutlaka akıllı teşviklerle bölgeye çekilmeli.

(4) Trabzon, tarihi İpek Yolu’nun en önemli liman noktalarından biri. İran transiti açılabilir ve İran’ın Duabi üzerinden yaptığı ticaretin bir kısmının Trabzon üzerinden yapılması sağlanabilirse en az 100 bin kişilik bir istihdam sağlanır. Bu alanda ekonomik kazanç sağlayanların şehirde yapacağı harcamaları da göz önüne alacak olursak göç tamamen durur diyebiliriz.

(5) Trabzon’da Avrasya, İpek Yolu, Aydın ve Sinan Çetin üniversiteleri faaliyete geçebilmek için yer arıyorlar. Üniversite kurmak isteyenlere mutlaka gerekli kolaylıklar sağlanmalı. 4 özel üniversite Trabzon’u abat eder. Trabzon’daki bütün istihdam eksikliğini ortadan kaldırır.

—Genel olarak bakacak olursak göç sadece bizleri değil, alan şehirleri de ilgilendiriyor. 30 milyonluk İstanbul’un yaratılmasında bölgeden çok ciddi bir göç var. Dünya şehirlerinden biri olan İstanbul gelişmişliği ile son derece modern bir şehir olması gerekirken bugün çok önemli sorunlar yaşıyor. Bu sorunları yaşamasında da ana etken Anadolu’nun dört bir etrafından gelen insanlar. İşte bu yüzden göç durdurulmalı hatta tersine çevrilmeli. Resmi rakamlar ne olursa olsun. İstanbul’da asgari 30 milyon insan yaşıyor. 30 milyona hizmet vermek kolay değil. Biz göç verdikçe göç alan şehirlerde gece kondular alıp başını gidiyor. Mesela şöyle bir bakacak olursak İstanbul’da belli başlı yerlerde Trabzonluların koloni halinde gece kondu şehirleri kurduğunu görebiliyoruz. Hem göç veren Trabzon’un hem göç alan İstanbul’un sağlığa, huzura kavuşabilmesi için bu göç tersine önce durdurulmalı ardından tersine döndürülmeli.

Mesela son teşvikte İstanbul ileri teknoloji şehri ilan edildi. Yani İstanbul’da ileri teknoloji ile finans ve bilişim gibi sektörler teşvik edilecek. Vasıfsız insanlarımızın can simidi olan tekstil sektörü zaten İstanbul’da zor bir dönem yaşıyordu. Bu teşvikin ardından tamamen Anadolu’ya kayabilir. Bu durumda İstanbul’dan tersine göçü gündeme getirir. Şehrimiz az önce saydığımız yatırımlar yapılır ve kendi insanının karnını doyuracak noktaya gelebilirse göç veren şehir olmaktan çıkar.