Son 15 - 20 yıldır Türkiye'de gelişmeye başlayan kültür ve özel ilgi turları bu alanda faaliyet gösteren acente sayısını da arttırdı. Türkiye'de kültür turları yapan üç acentenin yetkilisi kültür ve doğa turizmi anlamında Karadeniz'in geleceğini, Türkiye'deki kültür turizminin sorunlarını ve Ordu - Giresun illerinin Karadeniz programına nasıl dahil edilebileceğini TurizmGüncel için değerlendirdi.
Savaş Daş -
Karadeniz'de kültür, doğa ve özel ilgil turlarına olan talep her geçen gün artarken, bölgedeki yaylalar ve doğal alanlarda meydana gelen çirkin yapılaşma, derelerin üstüne inşa edilen HES'ler, betonlaşma ve doğal dokunun tehlike altına girmesi de turizm ve akademi çevrelerinde tartışılan bir konu durumuna geldi. TurizmGüncel olarak görüşlerini aldığımız acente yetkilileri, Karadeniz'de turizm yapılırken nelere dikkat etmek gerektiğini, Ordu ve Giresun'un Karadeniz turlarına nasıl dahil edilebileceğini, Türkiye'de kültür turizminin durumu ve sorunları ile kültür turistinin yapısına dair değerlendirmelerde bulundular.
İşte acentecilerin değerlendirmeleri:
İBRAHİM TANRIVERDİ
Arnika Tur sahibi
ORDU - GİRESUN'U KARADENZ'İN DİĞER BÖLGELERİYLE BÜTÜN HALİNDE DÜŞÜNMEK GEREKİYOR
"Şu anda yapılan Karadeniz turları yaklaşık 20 yıldır yerli grupların tercih ettiği turlar. Karadeniz turları Trabzon Sümela Manastırı, Atatürk Köşkü, Ayasofya, Uzungöl ve Ayder Yaylası eksenli olarak gerçekleşiyor. Dolayısıyla buraları çıkarırsanız Ordu veya Giresun’a tur yapamazsınız şu anda. Burada yapılacak kitle turizmini Karadeniz’in diğer bölgeleriyle bir bütün halinde düşünmek gerekiyor. Ama daha özel turlar yapılabilir. Örneğin Karadeniz’in popüler yerlerini daha önce görmüş insanlara biraz özel turlar yapabilirsin Ordu – Giresun’a. Bu da 3, bilemedin 4 gün olabilir. Baktığınızda yaylalar birbirine çok benziyor ve betonlaşmış durumda. Ordu’nun Mesudiye ve Yeşilce bölgelerinin turlara dahil edilebileceğini düşünmekle birlikte Giresun – Ordu destinasyonu için biraz daha zaman gerektiği kanaatindeyim."
"Turizm planlanırken hangi turizmin nerede yapılacağını iyi planlamak gerekiyor. Giresun’un Bulancak ilçesindeki İnece ve Şeyhli’de yağılmaya çalışılan ev pansiyonculuğunun başarılı olacağını düşünmüyorum."
HES'LER BÖLGE TURİZMİ İÇİN TEHDİT
"Karadeniz’de hayata geçirilen HES’lerin bölgede turizme balta vuracağını düşünüyorum. Çünkü Karadeniz dendiğinde orman, yeşil, yağmur, su… akla geliyor. Bakıyorsunuz burada her derenin üstünde HES inşaatları var. Bu HES’ler bölgedeki ekolojik dengeyi ve bitki çeşitliliğini yok edecek bir şey. Bu da turizm ve turizmin sürdürülebilirliği adına büyük bir tehlike. Türkiye’de kurumlar arasında koordinasyon yok. Eskiden beri bakarsınız sokağınızı bir gün PTT, bir gün TEDAŞ, bir gün Telekom kazmış… Burada da aynı durum söz konusu. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile yerel yönetimler ve sivil toplum örgütleri bölgede turizmi geliştirmeye çalışırken, başka bir bakanlık bölgede HES inşaatları yapıyor. Bu çok çarpık bir durum."
KÜLTÜR TURİZMİNDE BÜYÜK KARMAŞA VAR
"Türkiye’de kültür turizminin tarihi çok da eski değil. Ancak son 20 yıl içinde ilgi git gide artmaya başladı. Diğer taraftan kültür turlarına katılan insanların ne kadar bilinçli ya da bir ön çalışma yaparak katıldıkları ise tartışmalı. İnsanlar iyi rehberler öncülüğünde buraları gezdiklerinde kendi ülkelerinde tarihi ve kültürel değerleri çok iyi bir şekilde tanıyabilirler."
"Kültür turizmi ile ilgili çok büyük karmaşa var. Piyasada bu işi yapan çok fazla acente var ama kaç tanesinin bunun hakkını verdiği tartışılır. Mesela ben bir yere tur düzenleyeceğim zaman kendim bizzat gider mesafelerini ölçer, konaklama ve yemek yenecek yerleri belirlerim. Oradaki tarihi ve kültürel değerlerle ilgili çalışır bunu rehberlerimle paylaşırım. Bir tur programı çıkarmak gerçekten büyük bir emek ve uğraş gerektiriyor. Sonra bunu satmak için internette yayınlarım. Bir bakıyorum aynı program başka acenteler tarafından copy - paste edilmiş satılıyor. Bu durum turizm adına çok acı verici bir şey."
PROGRAMLAR COPY - PASTE YAPILIYOR
"Sizin emek emek çıkardığınız tur programının başka acenteler tarafından satılmasından daha kötü olan şey, sizin oluşturduğunuz turu sizden daha ucuza satmaya çalışmaları. Serbest piyasadayız, rekabet elbette kaçınılmaz. Ama rekabet yaparken hizmeti esas almalısınız. Fiyatla rekabet olmaz. Ne oluyor bu sefer? Ben turumda, örneğin Giresun’da, yerel bir lezzeti tattırmak yerine, İstanbul’da yediği döneri ikram zorunda kalıyorum müşterime. Maliyetin altında tur satanlar bu sefer, yok ören yeri ücreti, yok dolmuş parası, yok ek hizmet gideri… altında yolcudan para toplamaya başlıyorlar. Yani turun olmazsa olmazları için ayrı paralar almaya başlıyorlar. Sen yolcudan yaylaya çıkış minibüs parası alıyorsun. Böyle bir uygulama olabilir mi?"
AYFER KURALAY
GEOS Tur Genel Koordinatörü
ORDU TURİZME HAZIR AMA GİRESUN'UN ZAMANA İHTİYACI VAR
"Ordu, sadece sahip olduğu eğitimli ve turizme açık insanı ile değil, aynı zamanda bulunduğu bölgenin doğal güzellikleri ve barındırdığı potansiyel ile de turizm için gelecek vadeden bir kent. Dolayısıyla Ordu’da turizmin gelişmesi süreci bence kolay geçecek. Zaten Ordu 2011 yılında kendine bir marka çalışması yaptı ve kent şu anda turizme hazır. Ancak Giresun’da biraz daha dağınık bir yapı var ve tam olarak taşlar yerli yerine oturmuş değil."
TURİZM TÜRLERİNİN BİRBİRİNDEN AYRIŞTIRILMASI GEREKİYOR
"Burada yapılması gereken şey, bölgede yapılabilecek, sahil, köy ve dağ turizmini birbirinden ayırarak herkesin kendi müşteri profiline göre bölgeye yolcu getirmesi. Herkesin her yere turist götürmesi doğru bir yaklaşım değil. Kimin, nereye, ne şekilde yolcu getireceğinin belirlenmesi gerekiyor."
İNSANLARIN RUHUNA DOKUNAN TURLAR YAPIYORUZ
"Kültür turizmi yapan acentelerin kendi yollarını çizmeleri gerekiyor. Ben mesela hiçbir zaman 40 – 50 kişilik gruplarla tur yapmıyorum veya Samsun’dan çıkıp 2 günde Rize’ye varmam. Böyle bir turizm anlayışım yok benim. Yapan yapsın ama bizim müşterimize özgü turizm tipini bize bıraksınlar. Çünkü bizler insanların ruhuna dokunabilen turlar yapıyoruz. Bıraksınlar o alanlar bizlere kalsın. Yani, yanlış yerlerde yanlış insanları dolandırmanın mantığı yok."
HES'LERİN VE ÇİRKİN YAPILAŞMANIN NEDENİ PLANSIZ TURİZM
"Yaylalardaki çirkin yapılaşmalardan HES projelerine ve bölgede doğal dokunun bozulmasına kadar pek çok olumsuz gelişmenin altında yatan neden, herkesin oralara çıkmak istemesi. Herkes oraya çıkmak istediği için 4 katlı beton binalar, bu binaları yapmak için taşocağı alanları ve o binalara enerji sağlamak için HES’ler yapılıyor."
ORDU GELECEĞİN ANTALYA'SI
"Son yıllarda Karadeniz’e olan turlara ilgi giderek artıyor. Bunda küresel ısınmanın dönemli bir etkisi var. Zaten önümüzdeki dönemde turist akışı güneyden kuzeye doğru kayacak. Bu anlamda Ordu çok şanslı bir kent. Oldukça uzun bir sahili var. Zaten Ordu’nun sloganı da “Geleceğin Antalya’sı”
TUĞRUL TUNA
Mika Tur Kültür Turları Müdürü
KARADENİZ'DE KONAKLAMA SEKTÖRÜ HIZLI GELİŞİYOR
"Her geçen yıl Karadeniz’e artan bir ilgi var. 2000’li yıllarda Karadeniz’e turlar başladığında Ordu’da doğru düzgün sadece bir tane otel vardı ve bu otelin 60 tane odası vardı. Ama 12 yıl sonra bakıyorsunuz o otel 180 odaya kavuşmuş ve onun haricinde 9 tane daha yüksek standartlı, çağdaş konaklama merkezi açılmış. Aynı durum Uzungöl ve Ayder için de geçerli."
KARADENİZ BÜYÜK BİR ŞANTİYEYE DÖNMÜŞ DURUMDA
"Karadeniz şu anda tamamen bir şantiyeye dönmüş durumda. Böyle giderse Karadeniz’de turizm yapılamaz hale gelir. Ayder’de mesela yapılaşma süreci iyi yönetilemedi. Böyle yerlerdeki yapılaşmalar doğaya ve çevreye zarar vermeden yapılabilirse sürdürülebilirlik noktasında bir sıkıntı yaşanmaz. Yani buralardaki yapılaşmaların bir plan ve program dahilinde yürütülmesi gerekiyor. Karadeniz’deki bu plansız yapılaşma ve HES’ler durdurulmazsa ileride buranın da yapısı bozulacak. Gerçi Karadeniz’de turizm bitmez. Aşağıdaki yaylalar bozulur, bu sefer daha yukarıdaki yaylalar canlanır, kayak merkezleri yapılır… Bir şekilde turizm yapılmaya devam eder. Yani Karadeniz biter turizm bitmez. Karadeniz’e her yıl yüzde 100’ün üzerinde artan bir ilgi var."
KÜLTÜR TURİSTİ KÜLTÜR TURUNUN NE OLDUĞUNU BİLMİYOR
"Türkiye’de kültür turlarına katılanların büyük çoğunluğu kültür turunun ne demek olduğunu bilmiyor. Anket yapıyoruz turlarla ilgili şöyle yanıtlar alabiliyoruz: ‘Bu tip turlara tekrar katılmak istiyorum’ Kültür turu demiyor mesela “bu tip turlar” diyor. Buradan bile anlayabilirsiniz günümüzdeki kültür turistinin durumunu."
PARA DÖNGÜSÜNE İHTİYAÇ DUYAN ACENTELER ÖĞRENCİ KÜLTÜR TURLARINA SALDIRIYOR
"Kültür turistinin kalitesinin artması onun daha öğrenciyken bu tip turlara katılmasına bağlı. Ancak şu anda öğrencilere kültür turu yaptıran acenteler köklü ve bu konuda yetkin değiller. Bu çok önemli bir sorun. Mesela bazı kişiler acenteyi açıyor ve para döngüsüne ihtiyaç duyduğu anda bu tip turlara saldırıyor. Amaç para döngüsü olunda turun kalitesi, ikram edilen yiyecekler, araçların kalitesi ve güvenliği, rehberin yeterliliği gibi hususlar arka planda kalıyor. Aynı durum konaklama için de geçerli. Elbette bu işi çok iyi yapan acenteler de var. İşte bunların birbirinden ayrıştırılması gerekiyor. İşte bu noktada Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın devreye girmesi gerekiyor."
turizmguncel.com