Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hikmet Öksüz, milli mücadelenin ilk sivil hareketinde, Trabzon'un çok büyük bir katkısının olduğunu söyledi.

 Prof. Dr. Öksüz, Trabzon Valiliğince Kuvayi Milliye ve Milli Mücadelenin 90. yılı dolayısıyla Trabzon Devlet Tiyatrosu Haluk Ongan Sahnesinde düzenlenen ''Kuvayi Milliye, Milli Mücadele ve Trabzon'' konulu panelde yaptığı konuşmada, Türk milletinin tarihinden almış olduğu kuvvetle, sivil, asker topyekun yaptığı mücadelenin adının, Kuvayi Milliye olduğunu söyledi. Bu ruhun Balkan harbi sonrası ortayı çıkmaya başladığını, fakat tam manasıyla 1918 sonrasında kendini gösterdiğini belirten Öksüz, ''Kuvayi Milliye ruhu tüm yurtta, Anadolu coğrafyasında olduğu gibi Trabzon, Doğu Karadeniz coğrafyasında da kendisini belirgin şekilde göstermiştir. Genel sebepleri dışında çok özel sebepleri de vardır'' diye konuştu. Doğu Karadeniz coğrafyasında 30 Ekim 1918'den çok kısa süre önce çok sıkıntılı hadiseler gerçekleştiğini anlatan Öksüz, şöyle devam etti: ''1916-1918 yılları arsında süren Rus işgali ve buna bağlı olarak yaşanmış muhacirlik, bölge insanının, bağımsız yaşamanın, Türk olmanın ne kadar önemli olduğu idrakine varmasını sağlamıştı. Mustafa Kemal Paşa 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıktığında Milli Mücadelenin parolası olan 'Ya İstiklal Ya Ölüm' emrini ortaya koyduğunda, Trabzon insanı bu mesajı herkesten çok daha iyi anladı. Çünkü çok kısa bir süre önce bu topraklar işgal altındaydı ve 24 Şubat 1918'de, bu işgal sonlanmıştı. Ebedi şekilde artık hür yaşayacağımız kanaati oluşmuşken, bu heyecan mevcutken, muhacirliğin yaraları sarılmaya çalışılırken, 30 Ekim 1918'de mütarekenin imzalanmasıyla, Osmanlı Devleti'nin mağlubiyeti kabul etmesi, bu coğrafyada yepyeni sorunlar doğurmaya başlayacaktı.''

Öksüz, bu sorunlar arasında, bölgeden çekilen Rum ve Ermenilerin tekrar geri dönmeye ve çöküşten istifade ederek, bu topraklarda Rum Pontus devleti kurma mücadelesine girişecek olmasının da yer aldığını belirterek, şunları söyledi: ''İki yıllık işgalin ortaya çıkardığı tahribatı onarmanın mücadelesine giren bölge insanı, şimdilerde yeniden başa bela olmaya başlayan Ermeni ve Rum sorununu, Pontusculuk problemini göğüslemek ve etkisiz hale getirmek sorumluluğunun altına gireceklerdi. Bu kudret ve cevher bölge insanında vardı. Trabzon, imparatorluğun en önemli ve Anadolu vilayetleri içinde en kalabalık nüfusa sahipti. Gerek aydınlanma noktasında gelişmişliği, gerekse liman merkezi oluşundan dolayısıyla dünyaya açık oluşu, bulunduğu durumdan nasıl çıkılması gerektini de daha iyi idrak edip, o büyük mücadeleyi verme azminin ortaya çıkarmasına yol açacaktı'' diye konuştu.

 TRABZON MUHAFAZAİ HUKUKİ MİLLİYE CEMİYETİ

 Ösüz, 1919 yılının hemen başlarında örgütlenen Trabzon Muhafazai Hukuki Milliye Cemiyeti'nin bu mücadelenin en önemli kurumu olduğunu işaret ederek, şunları kaydetti:

''Kurulan cemiyet, bu ruhun kurumsallaşmış şeklidir. Kuvayi Milliye hareketinin Trabzon'daki sivil hareketin uzantısı olan bu cemiyeti Trabzon'da kuranlar, en iyi okullarda eğitim görmüş, bölgenin aydınlanması ve kalkınmasına katkı koymaya çalışan insanlardır. Trabzon'u geliştirmek için donanmış olan bu insanlar Trabzon'un işgalle, Pontusculuk, Ermenicilik, Rumculuk tehlikeleriyle karşı karşıya kalması üzerine, sorumluluğu üzerlerine alarak, dayanışma ruhuyla birlikte Milli Mücadeleyi örgütlemeye başlayacaklardır. Trabzon öteden beri örgütlenme konusunda tecrübeli bir şehirdir. Türk milli mücadelesinin başlamasına da zemin hazırlayacaklardır. Milli Mücadelenin ilk sivil hareketinde, Trabzon'un çok büyük bir katkısı vardır. Milli Mücadelenin ilerleyen safhalarında özellikle batı cephesinin ikmalinde, Trabzon çok önemli bir ikmal merkezi, Osmanlı donanmasının ana üssü olarak vazife görmüş, mücadeleyi sürekli desteklemiştir. Doğu ve batı cephesinin lojistik olarak desteklenmesinde Trabzon Limanı ve bölgenin diğer limanları çok önemli işlerlik görmüşlerdir.''

''KUVAYİ MİLLİYE TOPYEKUN MİLLETİN VAR OLMASI ANLAMINI TAŞIYOR''

 KTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Eğitimi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Rahmi Çiçek de, 30 Ekim 1918'de başlayan Kuvayi Milliye örgütlenmesiyle, yurdun çeşitli yerlerinde ilk silahların da patlamaya başladığını belirterek, ''Bu ilk aşamada Trabzon insanı da örgütlenme içine girmiştir. Bu örgütlenmenin gereklilikleri arasında bölgede Pontus devleti kurulması, büyük Ermenistan toprak bütünlüğü açısından faaliyetleri içine girilmesi de etkili. Trabzon insanının tüm varlığıyla Kuvayi milliye hareketine katıldığını görmekteyiz'' diye konuştu.

Çiçek, Kuvayli Milliye ruhunun Trabzon'a çok şey kazandırdığını ifade ederek, ''Savaş ya da tehlike anında insanlarımız bir araya gelmektedir. Bu ruh uzun yıllar devam etmiştir. Tarihten çıkarmamız gereken en önemli ders, birlik ve beraberliğin ne kadar önemli olduğunu anlamaktır. Kuvayi Milliye ruhunu kalbimizde taşımak zorundayız. Bu mücadele sadece toprak için verilmiş anlamını taşımıyor, topyekun milletin var olması anlamını taşıyor. Bu ruh kaybolmamalı'' dedi.KTÜ Fatih Eğitim Fakültesi Sosyal Alanlar Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mesut Çapa'nın yönettiği panelde KTÜ Tarih Bölümü Öğretim Görevlisi Veysel Usta ise Milli Mücadele döneminde Trabzon'un bu mücadelenin içinde çok farklı bir yere sahip olduğunu söyledi.Panelin ardından Vali Nuri Okutan konuşmacılara plaket sundu ve Kuvayi Milliye ve Milli Mücadelenin 90. kuruluş yıl dönümü etkinlikleri kapsamında okullar arasında düzenlenen şiir, kompozisyon ve resim yarışmalarında dereceye giren öğrencilere çeyrek altın hediye etti.